Prawo do godziwej rekompensaty za akty masowego (nie)dozwolonego użytku prywatnego – kopia z (nie)legalnych źródeł – holenderskie pytanie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Holenderski Sąd Najwyższy (Hoge Raad) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) z pytaniem prejudycjalnym czy licencja ustawowa w postaci tzw. dozwolonego użytku prywatnego rozciąga się na korzystanie z kopii utworu pochodzącej z nielegalnego źródła
Holenderski Sąd Najwyższy (Hoge Raad) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) z pytaniem prejudycjalnym czy licencja ustawowa w postaci tzw. dozwolonego użytku prywatnego rozciąga się na korzystanie z kopii utworu pochodzącej z nielegalnego źródła

Sprawa nie została jeszcze zadekretowana w Trybunale, ale holenderski Sąd Najwyższy podał do publicznej wiadomości, że stosowne pytanie prejudycjalne zostało skierowane do TSUE w dniu 21 września 2012 r.

Pytanie zostało skierowane na kanwie sporu pomiędzy ACI Adam B.V. i innymi spółkami przeciwko Stichting De Thuiskopie, będącej organizacją uprawnioną do pobierania w Holandii opłat nałożonych na producentów i importerów czystych nośników danych (CD-R, DVD-R, etc) i są analogiczne do opłat, o których mowa w art. 20 ust. 1 polskiego prawa autorskiego z 1994 r. Organizacja ta dokonuje następnie podziału tych kwot pomiędzy uprawnione podmioty tytułem kompensacji za tzw. dozwolony użytek prywatny, polegający na odstąpieniu – w drodze wyjątku – od wyłącznego prawa twórcy do powielania utworu. Osoby fizyczne mogą powielać utwory bez zgody twórcy jeżeli czynią to na użytek prywatny, nie związany z działalnością gospodarczą. Taką możliwość przewiduje art. 5 ust. 2 lit. b Dyrektywy 2001/29/WE z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (dalej: „Dyrektywa 2011/29”), pod warunkiem jednak, że podmioty praw autorskich otrzymają za to godziwą rekompensatę. Opłaty nałożone na producentów czystych nośników danych i ich dystrybucja do podmiotów praw autorskich mają w założeniu czynić zadość wspomnianemu warunkowi godziwej rekompensaty.

ACI Adam B.V. i inni producenci oraz importerzy czystych nośników wdali się w spór z Stichting De Thuiskopie, ponieważ ich zdaniem przy ustalaniu wysokości opłaty produkcyjno-importowej nie powinny być brane pod uwagę potencjalne straty podmiotów praw autorskich wynikające z prywatnego powielania utworów z nielegalnych kopii (np. pirackich płyt czy MP3 ściągniętych z sieci Torrent). Innymi słowy, podmioty uprawnione mogą być objęte stosowną kompensatą tylko na wypadek prywatnego użytku legalnych kopii (np. kopiowania utworu z „oryginalnej” płyty CD). Tylko tego rodzaju „straty” powinny być brane pod uwagę przy określaniu wysokości opłat produkcyjno-importowych. ACI Adam B.V. i inni producenci oraz importerzy czystych nośników argumentują, że opłata produkcyjno-importowa nałożona – przykładowo – na płyty DVD-R nie powinna kompensować strat twórców spowodowanych np. korzystaniem z nielegalnych plików MP3, gdyż tego typu użytkowanie nie posiada znamion dozwolonego. W uproszczeniu, skoro godziwe wynagrodzenie za akty dozwolonego prywatnego użytku uprawnia swoiste „zawieszenie monopolu autorskiego”, tam gdzie takiego użytku nie ma (jest nielegalny), nie ma także uzasadnienia dla powstania prawa do godziwej rekompensaty. Holenderski Sąd Najwyższy, który skierował pytanie do TSUE twierdzi natomiast (za tamtejszym Sądem Apelacyjnym), że godziwa rekompensata, o której mowa w art. 5 ust. 2 lit. b Dyrektywy 2001/29 powinna pokrywać „straty” podmiotów uprawnionych spowodowane prywatnym użytkiem utworów pochodzących zarówno z legalnych jak i nielegalnych źródeł.

Sprawa wydaje się ciekawa i bardzo rozwojowa. Orzeczenie TSUE może mieć doniosłe znaczenie nie tylko dla producentów i importerów czystych nośników, ale także dla zwykłych użytkowników utworów chronionych prawem autorskim. Istnieje bowiem ryzyko, że „skutkiem ubocznym” rozstrzygnięcia Trybunału będzie stwierdzenie, że dozwolony użytek prywatny, o którym mowa w art. art. 5 ust. 2 lit. b Dyrektywy 2001/29 nie obejmuje korzystania z utworów (odtwarzanie, powielanie, etc), które pochodzą z nielegalnych źródeł. Oznaczałoby to, że w ramach dozwolonego użytku można korzystać z „oryginalnej” kopii utworu (DVD zakupionego w sklepie, czy licencjonowanego pliku MP3 pobranego ze sklepu internetowego), natomiast dozwolony użytek prywatny nie obejmuje korzystania z kopii, które wcześniej zostały wprowadzone do obrotu nielegalnie, co przekłada się na odpowiedzialność majątkową korzystającego z utworu względem podmiotów uprawnionych. Wydaje się także, że TSUE będzie miał okazję rozstrzygnąć wątpliwość, uznaną przez polski Sąd Najwyższy za „zbyt dogmatyczną” (por. uchwała z 26.10.2011 roku – sygn. akt III CZP 61/11, omówiona tu), która sprowadza się do pytania, czy akty dozwolonego użytku prywatnego (jako nieuzależnione od zgody twórcy) są ze swej natury bezprawne jako takie i jakie to ma znaczenie dla charakteru opłaty produkcyjno-importowej.

0 Shares:
1 komentarz
Dodaj komentarz
Przeczytaj także
Czytaj więcej

Prawo do publicznego komunikowania utworu w prawie autorskim Unii Europejskiej – zarys trendu w orzecznictwie TSUE – prezentacja w INP PAN

W oczekiwaniu na planowane na 22 czerwca 2021 r. orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach połączonych C-682/18 YouTube oraz C-683/18 Cyando, dzielę się prezentacją, którą pod koniec ubiegłego roku wygłosiłem na ten temat w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Planowane orzeczenie TSUE może być przełomowe dla ogólnounijnego rozumienia prawa do publicznego komunikowania utworów. W sprawie YouTube/Cyando także przełomowo wypowiedział się już rzecznik generalny ØE Saugmandsgaard w dniu 16 lipca 2020 r. – zobaczymy.
Czytaj więcej

Nowa publikacja w Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego nr 3/2018 o tantiemach audiowizualnych / A new article in the third issue 2018 of the Jagiellonian University Journal of IP quarterly on audiovisual royalties

W trzecim numerze kwartalnika Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Prace z Prawa Własności Intelektualnej za 2018 r. opublikowano na stronach 86-110 mój artykuł pod tytułem: Tantiemy audiowizualne w zarysie: charakter prawny, podstawy reprezentacji organizacji właściwej oraz problem tak zwanych starych tabel wynagrodzeń autorskich. Poniżej kilka tez w języku polskim i angielskim z tego artykułu. __________________________________________________________________________ The third issue of the Jagiellonian University Journal of IP Law quarterly for 2018 has just published (pages 86-110) my article on audiovisual royalties in outline: legal nature, representation basis of the proper organization and the problem of so-called old remuneration tables. Below are some few theses in Polish and English from this article.
Czytaj więcej

Niezrzekalne wynagrodzenie (tantiemy audiowizualne) za publiczne komunikowanie utworu audiowizualnego – prezentacja w Uniwersytecie Warszawskim

W dniu 11 kwietnia 2018 r., w Uniwersytecie Warszawskim, w ramach seminarium doktoranckiego pod kierunkiem prof. dr hab. Moniki Czajkowskiej-Dąbrowskiej, wygłosiłem referat na temat wynagrodzeń niezrzekalnych (tantiem audiowizualnych - TA) za publiczne komunikowanie utworu audiowizualnego.
Czytaj więcej

Unijna reforma ochrony danych osobowych i prywatności: krótkie wprowadzenie

W dniu 5 maja 2016 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowane zostało Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: „Rozporządzenie”). Przepisy Rozporządzenia weszły w życie 20 dnia po publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a będą stosowane od dnia 25 maja 2018 r.
Czytaj więcej

Media Report – recent PrawoAutorskie.pl practical comments on the case C-160/15 GS Media BV

The Gazeta Prawna daily paper published commentaries of practicing lawyers on the high-profile decision of the Court of Justice of the European Union of 8 September 2016 in case C-160/15 GS Media BV. The PrawoAutorskie.pl lawyers were also requested to provide their answers; Janusz Piotr Kolczyński, attorney-at-law, presented his standpoint.
Czytaj więcej

Sprawozdanie z Konferencji Naukowej: Jednolity wymiar prawa własności intelektualnej w Europie XXI wieku – z perspektywy praktyka

W dniu 18 maja 2016 r. w Warszawie odbyła się konferencja naukowa „Jednolity wymiar prawa własności intelektualnej w Europie XXI wieku – z perspektywy praktyka”. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęła Naczelna Rada Adwokacka oraz Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej. W roli moderatów i prelegentów wystąpili specjaliści z dziedziny prawa własności intelektualnej.
Czytaj więcej

Tworzenie i utrzymywanie stron www, zdalna konserwacja oprogramowania i sprzętu, dostarczanie obrazów, tekstu i informacji oraz udostępnianie baz danych – umowy licencyjne na celowniku fiskusa – wyrok TSUE z 15.12.2015 r. (C-419/14 WebMindLicense Kft)

Osią sporu było rozumienie miejsca świadczenia usług drogą elektroniczną dla potrzeb podatku VAT. Zgodnie z postanowieniami prawa unijnego, zasadą jest, że miejscem świadczenia usługi drogą elektroniczną na rzecz przedsiębiorcy, jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę swoje działalności gospodarczej. Chodziło w tym przypadku o takie usługi jak tworzenie i utrzymywanie witryn internetowych, zdalna konserwacja oprogramowania i sprzętu, dostarczanie obrazów, tekstu i informacji oraz udostępnianie baz danych.
Czytaj więcej

Public lending right, utwory osierocone, niedostępne w handlu i inne podstawowe pytania do nowelizacji prawa autorskiego wchodzącej w życie 20.11.2015

W dniu 20 listopada 2015 weszła w życie tzw. duża nowelizacja prawa autorskiego. Chodzi o ustawę z dnia 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1639). Nowelizacja ta wywoływała poruszenie jeszcze przed jej uchwaleniem. Czy zasługuje ona na miano „dużej” pozostawiamy do oceny czytelników. Jest selektywna. Dla niektórych uczestników rynku praw autorskich będzie „bardzo duża”, dla innych pozostanie „bardzo mała”. Niezależnie od ocen, redaktorzy PrawoAutorskie.pl i radcowie prawni Janusz Piotr Kolczyński i Przemysław Dominik Antas odpowiadają na kilka podstawowych pytań zadanych im przez Dominikę Sułecką.