Zmiany w Prawie autorskim obowiązujące od 21 października 2010 r.

Główne cechy nowego systemu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi to m.in.:

1. Instytucja obowiązkowego przedłożenia i zatwierdzenia tabel wynagrodzeń przez Komisję Prawa Autorskiego (dalej: KPA). Obowiązek przedłożenia powstaje wówczas, gdy organizacja zbiorowego zarządu (dalej: OZZ) zamierza ustalić w tabeli wynagrodzenia za:

• nadawanie drobnych utworów muzycznych  słownych i słowno-myzycznych w radiu lub telewizji oraz Internecie (najczęściej jako tzw. simulcasting)
• reemisję kablową utworów słownych, muzycznych, słowno-myzycznych i audiowizualnych
• odtwarzanie

oraz

• korzystanie z utworów audiowizualnych (tzw. tantiemy ustawowe) w imieniu współtwórców tych utworów.

2. Prawo do merytorycznej ingerencji KPA w przedkładane jej tabele wynagrodzeń w razie odmowy ich zatwierdzenia;

3. Dwuinstancyjność postępowania w przedmiocie zatwierdzania tabel – stronie niezadowolonej z decyzji KPA przysługuje wniosek do sądu o zatwierdzenie albo odmowę zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń, w całości albo w części;

4. Nieobowiązkowa mediacja, zamiast – dotychczas funkcjonującego i spornego w orzecznictwie – obowiązkowego pośrednictwa KPA w sporach o zawarcie umowy na reemisję kablową. Należy przypomnieć, że niewykorzystanie KPA jako organu „pierwszej instancji” było – choć niejednolicie – uznawane w orzecznictwie i doktrynie za sytuację skutkującą tzw. przejściowym brakiem drogi sądowej. Spory związane z zawarciem umowy musiały być jednak interpretowane ściśle (por. np. orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 3 grudnia 2009 r. – I ACz 2015/09, niepubl.). Wyłączone spod jurysdykcji KPA było więc np. żądanie OZZ ujawnienia informacji o przychodach z reemisji kablowej jako niezwiązane z zawarciem umowy na reemisję. W sprawie tej wypowiedział się też Sąd Najwyższy w uchwale powiększonego składu (uchwała z 13.07.2010 r. – III CZP 1/10), uznając, że “sporem związanym z zawarciem umowy”, jest także spór dotyczący treści umowy. Sąd Najwyższy wskazał też jednoznacznie na konieczność wyczerpania drogi postępowania przed KPA. Uchwała ta, na gruncie nowego stanu prawnego, tj. od 21 października 2010 r., częściowo straci na znaczeniu. Przywołać wreszcie należy, że w przytaczanym powyżej orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie doszło do wydania precedensowego postanowienia odmawiającego OZZ prawa do skorzystania, w celu ujawnienia informacji, z trybu nieprocesowego, tj. żądania określonego przez art. 80 ust. 1 pkt 2 PrAut. Sąd Apelacyjny wskazał na obowiązek OZZ skorzystania z drogi procesowej, czyli art. 105 ust. 2 PrAut. Przy okazji też, ostatni z tych artykułów jest obecnie przedmiotem zapytania prawnego wrocławskiego Sądu Apelacyjnego do Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt P18/09) o zbadanie jego zgodności z art. 22 Konstytucji (por. postanowienie z dnia 24 lutego oraz postanowienie wyjaśniające z 15 kwietnia 2009 r., I ACa 99/09, PUG 2009/7/13 z krytyczną glosą J.Błeszyńskiego tamże).

5. Przyznanie prawa do uczestnictwa w postępowaniu w sprawie zatwierdzania tabel organizacjom zrzeszającym korzystających z twórczości lub praw pokrewnych, których działalność obejmuje pola eksploatacji wynikające z tabel wynagrodzeń.

6. Wprowadzenie nowych kryteriów branych pod uwagę przez KPA w procesie zatwierdzania tabel wynagrodzeń, tj.:

• wysokość wpływów osiąganych z korzystania z utworów i praw pokrewnych, a także charakter i zakres korzystania z nich;
• kwotę ogólnego obciążenia podmiotów korzystających z utworów lub praw pokrewnych na rzecz wszystkich organizacji zbiorowego zarządzania na danym polu eksploatacji;
• zebrany w sprawie materiał dowodowy;
• stanowiska uczestników postępowania;
• uzasadniony interes społeczny.

Ustawa o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 8 lipca 2010 r. (Dz.U.  Nr 152, poz. 1016) wchodzi w życie 21 października 2010 r.